Ostatnie dni wypełnione były alarmowymi doniesieniami o warunkach atmosferycznych panujących w całym kraju, które poruszyły chyba każdego z nas. To była bardzo zła wiadomość. Niemniej odnalazłem w niej i zarazem pewną odrobinę dobra… To znaczy po raz pierwszy przez Polskę przetoczyła się nomen omen bardzo dobra i niezwykle ważna dyskusja o stanie naszego powietrza, którego kondycja szczególnie w okresie zimowym ulega drastycznej degeneracji. Jest to o tyle ważne, że na szali stoi tu z jednej strony nasze zdrowie, a z drugiej stan środowiska naturalnego. To wszystko, bez wątpienia, wpłynęło definitywnie nie tylko na nasze sumienie, ale i świadomość każdego z nas.

Podkreślić należy jednak, że problem smogu ma wymiar nie tyle lokalny, co dotyczy wzdłuż i wszerz całej Polski. Czystość powietrza, którym wszyscy oddychamy, jest dla mnie osobiście i pewnie dla każdego z nas rzeczą niezwykle ważną. Niestety jego jakość w okresie grzewczym ulega znacznemu obniżeniu, co spowodowane jest w pierwszym rzędzie wykorzystywaniem do ogrzewania mieszkań i budynków przede wszystkim ogólnodostępnych paliw wysokoemisyjnych (np. mułu, flotu, miału), a czasem nawet i najzwyklejszych odpadów, czyli mówiąc po naszemu – po prostu śmieci. Te karygodne postawy (choć poniekąd staram się zrozumieć, że niektórzy najzwyczajniej w świecie nie mają innego wyjścia z powodów finansowych) sprawiają, że nie tylko przyczyniamy się do notorycznego psucia jakości powietrza, ale i pogarszania zdrowia nas samych i naszych najbliższych – rodziny, przyjaciół czy sąsiadów.

Co z tym zatem począć? Przede wszystkim należy odważyć się wreszcie na ogólnokrajowe i regionalne rozwiązania ustawowe i systemowe. Sam żywię zresztą nadzieję, że już wkrótce rząd i samorząd województwa coś w tej sprawie zrobią. Na dziś dzień nam samorządowcom na szczeblu gminy pozostaje apelować do mieszkańców i szukać rozwiązań „zastępczych” – na systemowe żadnej gminy w Polsce po prostu nie stać! Niestety nie dysponujemy w tym zakresie odpowiednim wachlarzem narzędzi, a tym bardziej środków prawnych czy finansowych na działania o charakterze kompleksowym – a jak widać, metoda małych kroków nic tutaj nie daje.

W tym miejscu kilka faktów:

• zgodnie z prawem władze gminy nie mają możliwości wprowadzenia zakazu opalania określonym rodzajem paliwa (np. mułem, flotem, miałem) – taką możliwość ma tylko sejmik województwa;
• w chwili obecnej władze samorządu wojewódzkiego konsultują projekt uchwały w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa śląskiego ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw (ma ona wejść w życie od września 2017r.) – pobierz tutaj;
• w uchwale tej przewidziano m.in. zakaz stosowania:
  • węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych węglopochodnych,
  • mułów i flotokoncentratów węglowych oraz paliw produkowanych z ich wykorzystaniem,
  • niektórych paliw stałych produkowanych z węgla kamiennego,
  • drewna, którego wilgotność w stanie roboczym przekracza 20%;
• nie można jednak zakazać mieszkańcom opalania węglem lub drewnem – uchwała wojewódzka ma na celu wprowadzić tylko tzw. „cywilizowane spalanie”;
• uchwała zawiera tzw. przepisy przejściowe – i tak np. użytkownicy najstarszych „kopciuchów” (starszych niż dziesięcioletnich) będą musieli je wymienić do końca 2021r.

Program, o którym mowa wyżej, będzie konsultowany w dniu 9 lutego 2017r. o godz. 10:00 w sali audytoryjnej Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Ja na tym spotkaniu z całym prawdopodobieństwem będę. Na konsultacje te zapraszam i wszystkich Państwa!

Ale nie sposób nadal siedzieć z założonymi rękoma… Szczególnie jeśli chodzi o Jaworze. Nie jest zresztą tajemnicą, że nasza gmina szczyci się w naszym regionie nie tylko wspaniałymi tradycjami uzdrowiskowymi, ale i potencjałem, który może zostać spożytkowany na rzecz powrotu do tej chlubnej przeszłości. Sam wielokrotnie podkreślałem, że jest to kluczem do rozwoju Jaworza.

Gmina Jaworze już w latach 2007-2009 realizowała zadanie polegające na uruchomieniu dla mieszkańców możliwości dofinansowania wymiany kotła c.o. Wówczas planowaliśmy wymianę blisko 200 kotłów – niestety z różnych przyczyn z programu skorzystało niespełna 100 gospodarstw domowych, a gmina musiała nie tylko zwrócić dofinansowanie, ale nie mogła skorzystać z preferencyjnego umorzenia zaciągniętej w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Ale to nas nie zniechęca… Już w 2015 roku Rada Gminy Jaworze przyjęła „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jaworze” (jego opracowanie było możliwe w oparciu o pozyskaną dotację z funduszy unijnych). Możecie się Państwo zapoznać z nim tutaj. Aktualny „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jaworze” uchwalony w marcu 2016 znajdziecie Państwo z kolei pod tym linkiem.

Jeszcze w tym roku planuję podjąć następujące działania:

• zaproponować Radzie Gminy zakup (lub wynajem) mobilnej stacji do pomiaru powietrza,
• uruchomić system informowania o normach zanieczyszczeń powietrza, który będzie dostępny dla każdego mieszkańca,
• ruszyć z kampanią informacyjną dotyczącą „czystego” ogrzewania w kotłach węglowych – w tym w „Echu Jaworza”,
• uruchomić od przyszłego roku program wymiany kotłów węglowych itp. na kotły gazowe w ramach funduszy unijnych oraz (lub) środków własnych gminy Jaworze.

Życzyłbym sobie, aby powyższe działania realizować przy jak najszerszym wykorzystaniu funduszy unijnych oraz krajowych. Czy tak się stanie? Sam nie wiem – wszystko zależy od kondycji budżetu gminy oraz możliwości pozyskania dofinansowania zewnętrznego.

Problem niskiej emisji i kampania antysmogowa to ważna sprawa. To kluczowa inwestycja w zdrowie jaworzan oraz milowy krok w stronę Jaworza-Zdroju. Bez podjęcia proponowanych działań (również samodzielnie w ramach środków własnych) nigdy efektywnie nie poradzimy sobie z zanieczyszczeniem powietrza w naszej gminie. Chyba najwyższa pora powiedzieć dość temu zjawisku.

Niska emisja i powodowany nią smog to poważna sprawa, której przyglądamy się z wielką uwagą. Szkoda, że na własną rękę nie możemy zrobić zbyt wiele… I pewnie tylko podniosłem Państwu tym tematem ciśnienie, ale zwykła uczciwość nie pozwala mi obiecać niczego więcej. Może coś się niebawem zmieni, a władze centralne i regionalne podejdą do tematu z całą należną mu powagą…

Tego życzę nam wszystkim, gdyż zasługujemy, by być zdrowymi i żyć w czystym Jaworzu!

fot. Adam Mendrek