„Budżet obywatelski to dla mnie okazja, byśmy wszyscy wzięli czynny udział w decyzjach związanych z rozwojem gminy. Dlatego jest to tak ważny obszar działań. Liczę na Państwa pomysły i uwagi!” – tak mówiłem w wywiadzie dla Magdy Fritz z Radia Bielsko nieco ponad miesiąc po swoim zaprzysiężeniu. To było trzy lata temu, a wydaje się, że wczoraj. Przez ten czas zrealizowaliśmy trzy pełne edycje Budżetu Obywatelskiego dla Jaworza, a na koniec otworzyliśmy czwartą. To dobry moment by podsumować…

Po pierwsze innowacyjność. Pamiętam, że udało mi się w 2015 roku przekonać nowo wybranych radny, by spróbować czegoś nowego, a mianowicie pozwolić mieszkańcom współzarządzać groszem publicznym nie tylko poprzez konsultowanie pewnych propozycji, ale w ogóle ich zgłaszanie i finalny wybór. W tej kwestii byłem bardziej niż zdeterminowany, uznając, że to dobra droga, aby zaktywizować tych wszystkich, którzy mają sporo ciekawych pomysłów na naszą gminę. Dzięki temu jaworzanie mogli zyskać większy (i realny) wpływ na to, co dzieje się wokół nas. Udało się!

Po drugie aktywizacja. Przekonać radnych to jedno, ale przekonać mieszkańców do konkretnego pomysłu to drugie… i znacznie trudniejsze. Od początku jednak pomysł trafił na podatny grunt, a wśród nas pojawili się (a właściwie ujawnili) fantastyczni organizatorzy, którym nie brakuje ani pomysłów na nowe inicjatywy, ani energii, by zyskać stronników dla swoich projektów. Dzięki ich uporowi skonkretyzowały się nowe koncepcje, rozwiązania z pozoru tylko trudnych spraw, a za sprawą głosujących udało się im nadać rzeczywiste kształty. Udało się!

Po trzecie partnerstwo. Do pewnego momentu gmina postrzegana była jako ta wszech wiedząca i omnipotentna, by użyć górnolotnych określeń. Raczej urząd odstraszał swoją „gmaszystością” aniżeli zachęcał i wydawał się bytem przyjaznym. Przez minione lata udało się to zmienić, a mieszkaniec czy organizacja społeczna albo klub sportowy stał się równym partnerem dla władz samorządowych. Wspólnie realizowane projekty i podejmowane inicjatywy pociągły za sobą kolejne, zbliżając urzędników do mieszkańców i odwrotnie – ludzi do ludzi. Stanęliśmy w jednym szeregu, bo o to chodzi w samorządzie, który najpierw jest wspólnotą ludzi zamieszkujących określony teren, a dopiero daleko później jakimiś abstrakcyjnymi organami – wójtem, radą, urzędem… Udało się!

Po czwarte trwałość, ale też zmiana. Budżet obywatelski na trwałe wpisał się w krajobraz społeczny Jaworza i nikt nie będzie już w stanie tego odwrócić. Początkowo ostrożne 100 tysięcy złotych, teraz jedna piąta więcej – czyli całe 20%. W kolejnych latach doszlusujemy pewnie do 0,5% wydatków gminy ogółem (dzisiaj to już niewiele mniej, bo aż 0,35%), a i to pewnie nie będzie w tej sprawie ostatnim słowem. To także jakościowo krok naprzód, gdyż dzięki temu instrumentowi tworzy się nowoczesne partnerstwo lokalne na wielu płaszczyznach – na naszych oczach buduje się nowa kultura polityczna oparta na czynnym udziale nas wszystkich w decydowaniu o sprawach dla nas najważniejszych. Z tego miejsca nie ma już odwrotu. Udało się!

W roku 2015 to były następujące projekty:

1. Renowacja i uruchomienie ręcznej sikawki konnej
2. Regulacja i oczyszczenie rowu wzdłuż ulicy Południowej
3. Budowa placu zabaw przy ul. Cieszyńskiej
4. Organizacja cyklu spotkań prozdrowotnych

W roku 2016 Budżetem Obywatelskim objęliśmy następujące działania:

1. Poprawa porządku oraz bezpieczeństwa ruchu przy ul. Podgórskiej, na odcinku od skrzyżowania z ul. Morwową do skrzyżowania z ul. Ładną
2. Jaworzańskie PL_U_SZA_KI – plener, ulotka, szachy, kino
3. Tor przeszkód „Mały Strażak”
4. Rozkładana scena teatralna

W roku 2017 w ramach budżetu partycypacyjnego do realizacji skierowano następujące zadania:

1. Gimnazjalisto! Trzymaj się! (wykonanie balustrad ze stali nierdzewnej na szkolnych korytarzach w obecnym Gimnazjum)
2. Zarurowanie odcinka rowu przydrożnego i montaż przepustu na skrzyżowaniu ulicy Południowej z ulicą Podgórską w celu poszerzenia jezdni
3. Poprawa fragmentu ul. Podgórskiej
4. Spotkania i warsztaty integracyjne Kręgu Kobiet Jaworza
5. Zakup umundurowania retro dla siedmioosobowej obsługi ręcznej sikawki konnej z XIX wieku, która została odtworzona przed rokiem również z funduszy Budżetu Obywatelskiego

W ubiegłym roku, wypowiadając się na temat budżetu obywatelskiego, powiedziałem:

Budżet Obywatelski został rozdysponowany po raz trzeci z rzędu, wszystkie edycje wyraźnie pokazały, jak potrzebne są takie inicjatywy. Mnie cieszy przede wszystkim to, że wielu mieszkańców potrafiło się zaangażować w sprawy dotyczące ich sąsiedztwa, wzajemnie się poznawali i mobilizowali. To jedna z najlepszych akcji tak dobrze integrujących lokalną społeczność. Warto też dodać, że wyznaczenie puli na Budżet Obywatelski umożliwia wskazanie tych pomysłów na zagospodarowanie gminy, które sami mieszkańcy uważają za najważniejsze. Dlatego w kolejnych latach zamierzamy zwiększyć te środki.

I tu nie pozostaję gołosłowny, gdyż do Budżetu Obywatelskiego dla Jaworza przywiązuję naprawdę wielką wagę. Od początku bowiem chciałem, by ten program był jak najbardziej wydolny i atrakcyjny dla mieszkańców. Stąd też z mojej inicjatywy z biegiem lat:

• wprowadziliśmy głosowanie elektroniczne (dzisiaj głosować można w zasadzie w domu bez potrzeby pojawienia się w urzędzie),
• objęliśmy procedurą głosowania nastolatków – każdy, kto ukończył szesnasty rok życia jest jak najbardziej zaproszony do udziału w naszym głosowaniu na projekty obywatelskie,
• zwiększyliśmy budżet o 20% środków, co stało się „ciałem” w 2018 roku, kiedy to na mój wniosek radni zgodzili się podnieść kwotę budżetu ze stu na sto dwadzieścia tysięcy złotych,
• wprowadziliśmy rozróżnienie na zadania tzw. „miękkie” i „twarde”, umożliwiając zgłaszanie projektów inwestycyjnych, ale i działań typowo o charakterze sportowym, kulturalnym, społecznym itp.
• urealniliśmy wskaźniki realizacji zadań, wprowadzając tabelę pomocniczą do wyceny  projektów oraz fachową pomoc w UG Jaworze, świadczoną przez pracowników Wydziału Rozwoju i Inwestycji,
• a wreszcie znacząco przyspieszyliśmy procedurę zgłaszania, głosowania i wyboru – jesteśmy jedną z nielicznych gmin, która projekty wybrane wdraża jeszcze w tym samym roku budżetowym, a nie 365 dni później.

Gmina Jaworze jest dzisiaj jednym z pięciu samorządów w dawnym województwie bielskim (w granicach obecnego województwa śląskiego), która realnie wdraża Budżet Obywatelski, stanowiący wyraz współuczestnictwa mieszkańców w procesie decydowania o wydatkowaniu publicznego grosza. W powiecie bielskim jesteśmy jednak jedyni…

Spójrzmy zatem na mapę, kto w naszym rejonie w 2018 r. realizuje Budżet Obywatelski:

• Gmina Jaworze – 120 tysięcy złotych 
• Miasto Bielsko-Biała – 4,5 miliona złotych
• Miasto Cieszyn – 400 tysięcy złotych 
• Miasto Ustroń – 360 tysięcy złotych
• Miasto Wisła – 203 tysiące złotych
• z Żywiecczyzny – brak danych

Budżet Obywatelski w gminach d. województwa bielskiego

Powyższe dane niech zobrazuje nam także wykres, z którego m.in. wyczytać można, że nasza kwota przeznaczona na Budżet Obywatelski nie jest aż taka mała, a mieści się w tzw. średniej, tzn. ok. 0,35% wydatków gminnych ogółem. To naprawdę dobra wiadomość.

Podsumowując, moim zdaniem idea tzw. budżetu partycypacyjnego sprawdziła się, o czym świadczy nasza wspólna trzyletnia historia. Proszę tylko zerknąć na te wszystkie projekty, które wpłynęły na nasze ogłoszenie o uruchomieniu głosowania obywatelskiego. Proszę spojrzeć na frekwencję w głosowaniu nad nimi, która z roku na rok systematycznie wzrastała. Dzięki tej inicjatywie jaworzanie mogli zyskać realny wpływ na to, co dzieje się na ich podwórku, z ich pieniędzmi i pomysłami. To takie budujące… Kiedyś tam – na zapytanie dziennikarza jednej z lokalnych redakcji powiedziałem, że ‚w pamięci do końca swoich dni będę miał te szczęśliwe buzie dzieci z bloków dawnej Fabryki Mebli Giętych, które dzięki zaledwie 15 tysiącom złotych wzbogaciły się o mały plac zabaw. To tak mało, a tak wiele…’ – i już sama ta sytuacja przekonała i nadal przekonuje mnie w stu procentach, że warto wdrażać w naszej gminie budżet obywatelski. Wójt czy radni mogą się mylić, ale mieszkańcy nigdy.

Dlatego też zachęcam do udziału w czwartej edycji Budżetu Obywatelskiego dla Jaworza, która ruszyła z początkiem lutego. To właśnie tą drogą mieszkańcy naszej gminy mogą rozstrzygnąć o przeznaczeniu określonej sumy środków finansowych na konkretny cel.  Zadecydujmy zatem wspólnie, na co zostanie przeznaczone sto dwadzieścia tysięcy złotych.

Więcej tutaj: Budżet Obywatelski dla Jaworza 2018